SATRANÇ TAHTASINDA ÜÇ YÜKSELEN GÜÇ: ABD • RUSYA • ÇİN

-

 


 SATRANÇ TAHTASINDA ÜÇ YÜKSELEN               GÜÇ: ABD • RUSYA • ÇİN

1. Giriş: Kutuplar Arasında Kayıp Bir Denge Arayışı

  1. yüzyılda küresel düzenin şekillenmesinde öne çıkan üç ülke—ABD, Rusya ve Çin—bir satranç tahtasında karşılıklı dinamiklerle konumlanıyor. Bu yazı, Soğuk Savaş sonrası güçler dengesi, yeni bloklaşmalar ve çok kutuplu sistemin fırtınalı jeopolitiğini incelemektedir.

Oyun alanına dair ilk ipucu, bugün hâlâ geçerli olan Brzezinski metaforunda saklı:

“Amerika’nın stratejik hedefi temelde insancıldır: Gerçek bir küresel işbirliğini inşa etmek. Ama bu sürede, hiçbir Avrasya rakibi, Amerika’nın küresel üstünlüğünü tehdit edecek hale gelmemeli” (Brzezinski, The Grand Chessboard, 1997, s. ix). Vikipedi

Bu bakış, hâlâ ABD stratejisini anlamanın anahtarı konumunda.


2. Güç Dengesi: Ekonomik, Askerî ve Jeopolitik Gerilim Noktaları

2.1. Ekonomi ve Teknoloji Rekabeti

Çin, dev nüfusuna rağmen uyguladığı ekonomik reform ve stratejik diplomasiyle, ABD ile yarışır seviyeye yükseldi.

“Çin, nüfusunun fazlalığına rağmen, ekonomik reformlar ve stratejik diplomasiyi kullanarak süper güç statüsünü elde etti…” Eurasia Review

Bunun yanı sıra, stratejik bağımlılık ve tedarik zinciri esnekliği kavramları belirleyici hâle geliyor. Goldman Sachs'a göre küresel ticaret artık stratejik özerklikle şekilleniyor: ABD firmaları Çin’e bağımlılığı azaltıyor, yatırım rotalarını çeşitlendiriyor Financial Times.

2.2. Askerî Hamleler ve Bölgesel Denge Arayışı

John Mearsheimer’a göre Çin’in yükselişi barışçıl olmayacak; ABD, Asya-Pasifik’te Çin’i dengeleyecek bir cephe kurmak zoruyla.

“Eğer Çin önümüzdeki on yıl içinde askeri ve ekonomik gücünü sürdürürse, tarih büyük güçlerin çatışmasının kaçınılmaz olduğunu gösterir” Vikipedi.

3. Bloklaşmalar ve Jeopolitik Koalisyonlar

3.1. Rusya–Çin Yakınlaşması

Rusya, Batı’dan uzaklaşıp Çin başta olmak üzere Güney ülkeleriyle işbirliğini genişletiyor. St. Petersburg’da 2025 stratejik yönelimler, yeni çok kutuplu düzenin mesajını veriyor stratheia.com.

3.2. “CRINK” Bloklaşması

Yeni terim “CRINK” (Çin–Rusya–İran–Kuzey Kore) oluşumu, batısına karşı ideolojik bir blok olarak değerlendiriliyor. Bazı analizlere göre, bu koalisyon mevcut Batı-dominasyonuyla çatışma potansiyeli taşıyor Vikipedi.

4. Güncel Gelişmeler ve Gelecek Senaryoları

4.1. Trump, Putin, Taraflar ve Ticaret

Güncel diplomasi arenasında Trump–Putin görüşmesi ve devamındaki tarife politikaları, Çin ve Hindistan dahil ticaret politikalarını şekillendiriyor ReutersThe Times of IndiaPolitico.

4.2. Ticaret Yapısı ve Coğrafi Kaymalar

McKinsey'nin analizine göre, Çin, Almanya ve ABD arasındaki jeopolitik ticaret mesafesi 2010’lardaki yükseklikten yaklaşık %7 azaldı; coğrafi mesafe ise hafifçe arttı McKinsey & Company.

4.3. Gelecek Senaryoları: Çok Kutuplu Dünya Yolunda

CSIS, 2025–2030 dönemine dair dört muhtemel jeopolitik senaryo belirtiyor: Çok kutupluluğun sağlamlaşması, pandemi sonrası gerçekler ve küresel mücadele perspektifi CSIS.

5. Düşünce Egzileri: İdealler, Teoriler ve Dünya Gerçekliği

Kishore Mahbubani’nin dikkat çekici uyarısı:

“Büyük güçler kendi çıkarlarını ön planda tutar. Avrupalılar, Trump’ı eleştirmek yerine stratejik özerklik ilan etmelidir” Vikipedi.

Bu ifadeler, uluslararası sistemin gerçekçi analizini yapmanın, ideolojik zaaflardan öteye geçmesi gerektiğini akla getiriyor.


KAYNAKÇA

  • Brzezinski, Zbigniew. The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives. New York: Basic Books, 1997.

  • “CRINK.” Wikipedia, last week. Vikipedi

  • eurasia Review. “China, Russia and Multipolar World – Analysis,” October 11, 2024. Eurasia Review

  • Friedman, George. The Next 100 Years. [Details...] Vikipedi

  • Goldman Sachs, “Strategic Interdependence is Rewiring the Global Economy,” Financial Times, 2025. Financial Times

  • Mahbubani, Kishore. “It’s Time for Europe to Do the Unthinkable.” 2025. Vikipedi

  • Mearsheimer, John. The Tragedy of Great Power Politics. Updated ed., 2014. Vikipedi

  • McKinsey Global Institute. “Geopolitics and the Geometry of Global Trade: 2025 Update,” March 2025. McKinsey & Company

  • Reuters. “Take Five: When Don meets Vlad,” Reuters, August 2025. Reuters

  • Trends Research. “Analytical Review of the MSR 2025: A Multipolar World,” February 2025. trendsresearch.org

  • ... (Diğer kaynaklar dahil edilebilir)

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Geleceğin Dahileri: Yasin ve Alparslan’ın İlham Veren Hikâyesi

-
Resim
  Geleceğin Dahileri: Yasin ve Alparslan’ın İlham Veren Hikâyesi Hayal kurmak… Çocukluğun en saf ve en güçlü armağanı. Kimi bu hayalleri sadece zihninde taşır, kimi ise onları gerçeğe dönüştürmek için cesur adımlar atar. İşte tam da böyle iki genç zihinle tanıştım: Yasin ve Alparslan. Onlar, hayal dünyalarını kağıda dökerek sadece kendileri için değil, tüm yaşıtları için de büyük bir ilham kaynağı oldular. Kalem Adam ve Silgi Adam’ın Doğuşu Bu iki genç arkadaş, kendi çizgi romanlarını yazıp bastırarak büyük bir başarıya imza attılar. Henüz 9 yaşında olan Yasin ve arkadaşı Alparslan, hayallerini kâğıda dökmekle yetinmeyip, onlara gerçek birer karakter kazandırdılar. Kalem Adam ve Silgi Adam, yalnızca bir çizgi roman kahramanı değil, aynı zamanda azmin, çalışkanlığın ve yaratıcılığın sembolü oldular. Bu hikâye, yalnızca iki çocuğun eğlenceli bir macerası değil, aynı zamanda bize büyük bir ders veriyor: Eğer bir hayalin varsa ve ona inanıyorsan, yaşın kaç olursa olsun gerçekleştirebil...
Devamı

Akıcı Konuşma İçin Bilimsel Pratikler: Dil, Konuşarak Gelişir

-
Resim
  Akıcı Konuşma İçin Bilimsel Pratikler: Dil, Konuşarak Gelişir   “Dil, İnsan Ruhunun Anahtarıdır.” — Konfüçyüs Dil Öğreniminde Konuşma Pratiğinin Gücü: Etkili Yöntemler ve Bilimsel Dayanaklar Dil öğrenmek, birçok insanın hedeflediği bir yolculuktur. Ancak bu süreçte en çok zorlanılan alanlardan biri, öğrendiklerini konuşmaya dökme becerisidir. Konuşma pratiği yapmanın etkili yollarını ve bu yolların neden başarılı olduğunu anlamak, öğrencilerin dil becerilerini daha hızlı geliştirmelerine katkı sağlar. Bu makalede, konuşma pratiği yaparken kullanılabilecek çeşitli yöntemleri bilimsel verilerle destekleyerek, sade ve anlaşılır bir şekilde ele alacağız. 1. Dil Öğrenmede Konuşma Pratiğinin Önemi Dil, insan beyninin en karmaşık işlevlerinden biridir ve öğrenme süreci tekrarla pekişir. Konuşma pratiği yapmayan öğrencilerin öğrendiklerini unutmaları veya eksik ifade etmeleri daha olasıdır. Harvard Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre , dil öğrenirken konuşma pratiği...
Devamı

ZİHİN KALEMİ: HAFIZA TEKNİKLERİNİN SIRLARI VE GELECEĞİ

-
Resim
         ZİHİN KALEMİ: HAFIZA TEKNİKLERİNİN SIRLARI VE GELECEĞİ          İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Hafıza Nedir ve Neden Önemlidir? 1.1. Hafıza Kavramı ve İşleyişi 1.2. Hafızanın Günlük Hayattaki Rolü 1.3. Hafıza Geliştirmenin Faydaları Bölüm 2: Temel Hafıza Teknikleri 2.1. Tekrar ve Alıştırma 2.2. Mnemonikler ve Hafıza Yardımcıları 2.2.1. Sözel Mnemonikler 2.2.2. Görsel Mnemonikler 2.2.3. Rakamsal Mnemonikler 2.3. Hikaye Anlatma Teknikleri Bölüm 3: Görsel Hafıza Teknikleri 3.1. Görsel İmajlara Dayalı Hafıza Teknikleri 3.1.1. Düşünce Haritaları (Mind Mapping) 3.1.2. Hafıza Sarayı (Method of Loci) 3.2. Sanat ve Renk Kullanarak Hafıza Geliştirme 3.3. Resimler ve İllüstrasyonlarla Çalışma Bölüm 4: Bağlama Dayalı Hafıza Teknikleri 4.1. Hikaye Anlatma ve Öyküleme 4.2. İlişkilendirme ve Bağlam Oluşturma 4.3. Kavram Haritaları ve Kavramsal Bağlantılar Bölüm 5: Hafıza Tekniklerinin Pratik Kullanımı ...
Devamı